Cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đã kéo dài nhiều năm, với những tác động sâu rộng đến kinh tế toàn cầu. Mặc dù hai nước đã có những thời điểm giảm căng thẳng, nhưng căng thẳng thương mại vẫn là một chủ đề nóng bỏng, với khả năng leo thang trong tương lai. Điều này đặt ra câu hỏi: Liệu cuộc chiến thương mại này sẽ đi đến đâu, và những hệ lụy nào có thể phát sinh?
1. Nguyên Nhân Sâu Xa Của Cuộc Chiến
Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung không chỉ đơn thuần là về thâm hụt thương mại mà còn phản ánh cuộc cạnh tranh chiến lược giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Mỹ cáo buộc Trung Quốc có các chính sách thương mại không công bằng, trợ cấp doanh nghiệp nhà nước, đánh cắp tài sản trí tuệ, và ép buộc chuyển giao công nghệ. Ngược lại, Trung Quốc xem các chính sách của Mỹ là một phần của chiến lược kiềm chế sự trỗi dậy của họ.
Dưới thời chính quyền Donald Trump, Mỹ đã áp thuế quan lên hàng trăm tỷ USD hàng hóa Trung Quốc vào năm 2018 và 2019. Trung Quốc trả đũa bằng cách áp thuế lên hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ. Mặc dù chính quyền Joe Biden không tiếp tục leo thang như người tiền nhiệm, nhưng căng thẳng vẫn chưa được giải quyết triệt để.
2. Dự Đoán Tương Lai Cuộc Chiến Thương Mại Mỹ-Trung
a. Leo Thang Căng Thẳng
Một số chuyên gia dự đoán rằng cuộc chiến thương mại có thể tiếp tục leo thang khi Mỹ gia tăng các biện pháp bảo hộ để bảo vệ ngành công nghiệp trong nước. Theo một báo cáo của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), nếu Mỹ tiếp tục nâng thuế lên 25% đối với toàn bộ hàng hóa Trung Quốc, GDP toàn cầu có thể giảm 0,8% vào năm 2024.
b. Chuyển Dịch Chuỗi Cung Ứng
Các công ty đa quốc gia đang tìm cách chuyển dịch chuỗi cung ứng khỏi Trung Quốc để tránh thuế quan và giảm phụ thuộc vào một thị trường duy nhất. Apple, Samsung và nhiều tập đoàn công nghệ đã mở rộng sản xuất sang Việt Nam, Ấn Độ và Mexico. Điều này có thể làm suy yếu vai trò của Trung Quốc như “công xưởng của thế giới”.
c. Cuộc Đua Công Nghệ và Đối Đầu Địa Chính Trị
Mỹ đang tăng cường hạn chế xuất khẩu công nghệ cao, đặc biệt là chất bán dẫn, sang Trung Quốc. Bắc Kinh đáp trả bằng việc đầu tư mạnh vào các công nghệ nội địa. Đây không chỉ là một cuộc chiến thương mại mà còn là một cuộc đua về công nghệ và vị thế toàn cầu.
3. Những Hệ Lụy Có Thể Phát Sinh
a. Tăng Trưởng Kinh Tế Chậm Lại
Lịch sử đã chứng minh rằng các cuộc chiến thương mại kéo dài thường dẫn đến suy giảm tăng trưởng kinh tế. Chẳng hạn, cuộc chiến thương mại Mỹ-Nhật trong thập niên 1980, khi Mỹ áp đặt thuế quan lên xe hơi và sản phẩm điện tử Nhật Bản, đã gây thiệt hại lớn cho cả hai nền kinh tế. Kết quả là Nhật Bản rơi vào giai đoạn “thập kỷ mất mát” với tăng trưởng trì trệ kéo dài.
Theo Ngân hàng Thế giới (WB), thương mại toàn cầu có thể giảm 9% nếu Mỹ và Trung Quốc tiếp tục áp đặt các biện pháp bảo hộ lẫn nhau.
b. Lạm Phát Gia Tăng
Việc áp thuế quan lên hàng hóa nhập khẩu sẽ làm tăng giá thành sản phẩm. Điều này đã xảy ra trong cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung khi giá thành của nhiều mặt hàng tiêu dùng như điện thoại, laptop, và quần áo tại Mỹ tăng mạnh. Nếu xu hướng này tiếp tục, người tiêu dùng sẽ phải gánh chịu mức giá cao hơn, góp phần làm gia tăng lạm phát.
c. Ảnh Hưởng Đến Các Nước Thứ Ba
Các quốc gia phụ thuộc vào thương mại với cả Mỹ và Trung Quốc, như Đức, Hàn Quốc, và Việt Nam, cũng sẽ bị ảnh hưởng. Trong thập niên 1930, Đạo luật Thuế quan Smoot-Hawley của Mỹ đã làm trầm trọng thêm Đại khủng hoảng khi các nước khác trả đũa bằng các hàng rào thuế quan của riêng họ. Kịch bản tương tự có thể lặp lại nếu Mỹ-Trung tiếp tục đối đầu.
4. Quan Điểm Của Các Chuyên Gia
a. Quan Điểm Của Warren Buffett
Nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffett từng nói: “Chiến tranh thương mại chỉ làm người dân phải trả giá đắt hơn cho hàng hóa và làm suy yếu nền kinh tế.” Điều này cho thấy rằng cuộc chiến này không chỉ gây thiệt hại cho các chính phủ mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến người tiêu dùng.
b. Quan Điểm Của Henry Kissinger
Cựu Ngoại trưởng Mỹ Henry Kissinger cảnh báo rằng: “Nếu Mỹ và Trung Quốc không tìm cách hợp tác, cả hai sẽ rơi vào một cuộc đối đầu không thể kiểm soát.” Điều này đồng nghĩa với việc căng thẳng thương mại có thể lan sang các lĩnh vực khác như quân sự và chính trị.
c. Nhận Định Của IMF
IMF cảnh báo rằng nếu Mỹ-Trung không tìm được tiếng nói chung, nền kinh tế thế giới sẽ chịu tác động tiêu cực trong dài hạn. Tổng Giám đốc IMF Kristalina Georgieva từng nhấn mạnh: “Một thế giới bị chia rẽ bởi các hàng rào thương mại sẽ không bao giờ đạt được sự thịnh vượng chung.”
5. Kết Luận
Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung không chỉ là vấn đề giữa hai cường quốc mà còn có tác động toàn cầu. Lịch sử đã cho thấy rằng những cuộc đối đầu thương mại thường mang lại hậu quả nghiêm trọng, từ suy thoái kinh tế đến bất ổn chính trị. Nếu không có giải pháp hợp tác thực sự, cả thế giới có thể phải đối mặt với một tương lai không chắc chắn.
Việc giảm căng thẳng và tìm kiếm các thỏa thuận thương mại hợp lý sẽ là chìa khóa để tránh những hệ lụy tiêu cực. Trong một thế giới ngày càng phụ thuộc lẫn nhau, việc xây dựng một môi trường thương mại công bằng và ổn định là điều tối quan trọng.